Gra
jako podstawa interdyscyplinarności w epoce postmodernizmu
Prof. zw. dr hab. Tadeusz Miczka
Zakład Komunikacji Kulturowej, Instytut Nauk
o Kulturze, Uniwersytet Śląski, Katowice
Interdyscyplinarność uznaję za ważną cechę badań nad
współczesnymi społeczeństwami i kulturami i próbuję uchwycić istotę
tego dość niejasnego ciągle pojęcia. Wskazuję na dwa źródła
interdyscyplinarności: pierwszym jest grecka idea inwariantu, akcentująca
zasadność poszukiwania wspólnego interdyskursu nauki (łączenia metod, teorii
i paradygmatów), a drugim jest idea intertekstualnej gry, oddalająca
się jednak coraz bardziej od teorii gier zajmujących się logicznymi analizami
sytuacji konfliktu, współzawodnictwa i kooperacji, a zbliżająca się
do komunikacji elektronicznej, opierającej się na bazach danych
i wytwarzającej wiedzę przyjmującą postać hipertekstu.
Moim zdaniem w postmodernizmie inter-dyscyplinarność
traktowana jest jak inter-net. Wykorzystuje przede wszystkim różne formy gier,
zwłaszcza Wittgensteinowską koncepcję gry językowej, spopularyzowaną przez
Rogera Caillois’a ludologię, Derridiańskie „reguły“ wolnej gry, hipotekstowość
kultury (w rozumieniu G. Genette‘a) oraz
Lyotardowski paralogizm. Innymi słowy, interdyscyplinarność kładzie
nacisk na możliwie liczne i swobodne połączenia i przepływy informacji
między uczestnikami badań i dyscyplinami i z jednej strony
odrzuca uniwersalizacyjne projekty nowoczesności, zbliżając się do dyskursów
globalizacyjnych oraz koncepcji nauki jako swobodnego przepływu wiedzy, ale
z drugiej strony niszczy swój fundament, wizję spójnego uniwersum
dyskursu, uznając pod presją gospodarki rynkowej określony wariant za inwariant
nauki. Jednym z najciekawszych problemów związanych z ponowocześnie
rozumianą interdyscyplinarnością okazuje się więc poszukiwanie takich reguł gry
badawczej, które umożliwiałyby jednocześnie globalne wytwarzanie lokalności w
nauce i lokalne wytwarzanie globalności nauki.